Chorzy na nieśmiałość

Gdybym miała w skrócie powiedzieć czym jest dla mnie nieśmiałość, to jest to dla mnie więzienie, do którego sami się wtrąciliśmy i wcale nie chcemy z niego wyjść. Jest nam tam wygodnie, mamy swoje "bezpieczne minimum", ale gdy pomyślimy o rzeczach, które nas przez to omijają, powinno nam się zrobić zwyczajnie głupio. Z nieśmiałością zmaga się niejeden z nas, trudno o konkretne dane, ale podobno aż 4 osoby na 10 zmagają się z tą cechą. Bardzo często wiąże się ona z niskim poczuciem własnej wartości. Specjalnie piszę "zmagają", bo mimo stosów książek*, setek artykułów i dziesiątek video poradników, wciąż są osoby, które określają się jako nieśmiałe i przeszkadza im to w codziennym życiu. Bo na przypadłość, jaką jest nieśmiałość, nie ma jedynej słusznej recepty. 

Jakiś czas temu bardzo interesowałam się pojęciem nieśmiałości, bo chciałam "poznać swojego wroga". Moja nieśmiałość nie jest typowa, bo bardzo lubię towarzystwo ludzi, uwielbiam poznawać nowe, wchodzić w kolejne grupy koleżeńskie i rozmawiać z nieznajomymi. Moja nieśmiałość objawia się w trakcie wystąpień publicznych lub jakiegokolwiek zabierania głosu wśród ludzi, którzy dobrze się znają, a ja ich nie.

Nieśmiałość pojawia się wtedy, kiedy odczuwamy lęk przed ludźmi, którzy mogą być emocjonalnie zagrażający (obcy, nieprzewidywalni, decyzyjni, władczy albo osoby odmiennej płci, które nam się podobają). Utrudnia poznawanie nowych ludzi i zawieranie przyjaźni. Sprawia trudności przy wyrażaniu własnego zdania i walki o swoje prawa, upośledza świadomość naszych mocnych stron, powoduje obniżenie poczucia własnej wartości, stany lęku, a nawet depresję. Wywołuje w naszym organizmie "panikę", która w spotkaniu z "osobą zagrażającą" powoduje osłabienie procesów uwagi, osłabia pamięć, utrudnia myślenie i artykulację myśli. Dodatkowo osoby nieśmiałe nadmiernie skupiają się na swoich reakcjach fizjologicznych (rumieńce, przyspieszone tętno, "zimne poty", drżenie rąk, nadpotliwość, mdłości, ból brzucha, paraliż, śwąd skóry), często nakręcając się i generując kolejne, podczas gdy osoby nie-nieśmiałe traktują je jako drobną niewygodę. Czy czasami...

• masz wrażenie, że każdy wyśmiewa cię za twoimi plecami,
• w kontaktach z innymi czujesz skrępowanie, zażenowanie i zdenerwowanie,
• projektujesz negatywną ocenę (wyrażając swoją opinię, już w głowie słyszysz, co o tym myślą inni),
• masz poczucie beznadziejności i rozczarowanie sobą,
• masz blokadę komunikacyjną,
• wycofujesz się z kontaktów towarzyskich, trzymasz dystans, rezerwę i cechuje Cię podejrzliwość,
• odczuwasz napięcie w czasie spotkań towarzyskich,
• w towarzystwie milczysz lub wręcz przeciwnie - "paplesz" jak najęty bez sensu,
• odczuwasz stany smutku, depresji.

Masz wrażenie, że to o Tobie?

Jeśli tak, to super. Mam dla Ciebie świetną wiadomość - nikt z nas nie "rodzi się" nieśmiały. Tą cechę nabywamy z wiekiem (więc równie dobrze możemy się jej pozbyć). 

ZASTANÓW SIĘ SKĄD TA NIEŚMIAŁOŚĆ?

Być może w dzieciństwie miałeś sytuacje, kiedy ktoś się z Ciebie wyśmiewał, nabijał, żartował z tego, co powiedziałeś, a co było dla Ciebie ważne. Może byłeś uciszany, tłumiony, nie słuchano cię z uwagą albo zawsze próbowałeś się podporządkować innym i po prostu nie miałeś okazji, żeby "być sobą". Teraz życie stawia przed tobą nowe wyzwania. To, że kiedyś coś poszło nie po twojej myśli, nie znaczy, że tak będzie również tym razem.

KIEDY JESTEM NIEŚMIAŁY?

Trzeba sobie uświadomić, że nieśmiałość nie dominuje całego Twojego życia, tylko zagnieżdża się w pewnych jego obszarach. Bo przecież nie jesteś nieśmiały w stosunku do mamy, której mówisz, że wolisz buraczki do obiadu, zamiast kapusty. Nieśmiałym jest się w pewnych obszarach. Możesz panicznie bać się umówić na randkę z ładną dziewczyną, możesz być nieśmiałym w czasie występów publicznych, możesz bać się zapytać obcej osoby o drogę.

A jak się pozbyć nieśmiałości?

Walkę z nieśmiałością możesz zacząć już teraz. Weź kartkę i podziel ją na 3 części (sposób podpatrzony u Mateusza Grzesiaka). W pierwszej części wypisz sytuacje, w których objawia się u Ciebie nieśmiałość, w drugiej: jakie są obawy z nimi związane, a w trzeciej podejmij decyzję co zrobisz, żeby stawić czoła nieśmiałości w danych sytuacjach.

METODA MAŁYCH KROKÓW
Nie od razu Kraków zbudowano! Każda umiejętność i cecha, którą rozwijamy, wymaga od nas olbrzymiego nakładu pracy, zwłaszcza ta dotycząca naszych lęków. W zależności od osób i predyspozycji jednym to przychodzi szybciej, innym wolnej. Nie można się rzucać od razu na głęboką wodę i postanowić: od teraz nie będę nieśmiały, będę daredevilem. To zbyt ogólne postanowienie, zbyt łatwo się rozczarować. Metodą małych kroków dojdziesz o wiele dalej. Musisz dać sobie czas na przywyknięcie do nowych zachowań, postanowień i potknięć (które na pewno się zdarzą). Skorzystaj z powyższego sposobu na zlokalizowanie kontekstów twojej nieśmiałości i spisz kroki, które Cię z niej wyzwolą. A tymczasem możesz zacząć robić drobne rzeczy, które przybliżą Cię do ludzi i będą prawdziwym treningiem pozbywania się nieśmiałości:

• uśmiechaj się do obcych ludzi na ulicy (może pamiętacie Eksperymentalny Sygnał Dobra w jednej z książek M. Musierowicz?),
• patrz w oczy przechodniom,
• spytaj kogoś o godzinę,
• zagaduj przypadkowe osoby (w kolejce, w sklepie, w windzie, na uczelni, na ulicy), rozmawiaj najlepiej o wspólnych okolicznościach,
• spytaj kogoś o drogę,
• rozdawaj komplementy - wszyscy je kochają!
• wstąp do grup zainteresowań, w których zdobędziesz pewność siebie i możliwość obcowania z ludźmi o podobnych zainteresowaniach (szkoła tańca, kółko fotograficzne, koło naukowe, klub filmowy),
• zadbaj o pozytywną postawę w kontaktach z innymi - stój prosto i uśmiechaj się!

Narażając się na ciągłą stymulację (styczność z ludźmi), kontakty z innymi będą stawały się łatwiejsze. Jak najczęściej wychodź ze swojej strefy komfortu - idź na imprezę, spotkanie towarzyskie, rób to, czego się boisz. Ignoruj opinię innych. Pozbądź się myśli, które cię zatruwają, bo w większości przypadków to są bzdury, które tylko niepotrzebnie Cię hamują.

Strach jest uczuciem, które towarzyszy człowiekowi od zawsze. Nie można się go wyzbyć, bo jest to naturalna reakcja na zagrożenie, niejednokrotnie może nam uratować życie. Najważniejsze jest, żeby te zagrożenia realnie oszacować.

1. TRZYMAJ STRACH W RYZACH - każdy się czegoś boi w mniejszym lub większym stopniu. Można się bać setek rzeczy: problemów finansowych, utraty miłości, samotności, kłopotliwych sytuacji, wyśmiania, odrzucenia, krytyki, utraty szacunku. Teraz Cię zaskoczę - osoby odnoszące sukcesy też się boją! Różnica pomiędzy odważnymi osobami i tchórzami tkwi w tym, co robisz z tym strachem. Możesz pozwolić, żeby Cię zupełnie sparaliżował i pożarł. Wtedy zawiesisz działanie, pozostaniesz w strefie komfortu i nie zadzieje się magia. Musimy racjonalnie oszacować zagrożenia i nie brać lęków z kosmosu. Ludzie siedzący na konferencji wcale Cię nie zjedzą, nie rzucą w Ciebie butelką, ani pomidorem. Odważny człowiek stawia czoło strachowi albo podejmuje działanie wbrew jemu. A przecież chcemy być odważni, prawda?

2. NIE POZWÓL ŻEBY CIĘ BLOKOWAŁ - strach może całkowicie zmrozić twoje działania. Blokuje nasz życiowy rozwój i wstrzymuje szansę na szczęście, o które powinniśmy walczyć. Bo chyba nie chcesz byle jakiego życia? Możesz stanąć w obliczu sytuacji i powiedzieć "Nie potrafię!", ale to nic nie da, oddajesz walkę walkowerem. Możesz walczyć albo uciekać. Chcesz być odważnym człowiekiem czy tchórzem? Pozbądź się tego strachu. A może w przeszłości już zmagałeś się z podobnym zadaniem i Ci się udało? Dlaczego tym razem ma się nie udać?

3. FAKE IT TILL YOU MAKE IT - udawaj do momentu aż Ci się uda. To nie wymysł naszych czasów, wpadł na to Arystoteles. Jeśli chcemy rozwijać cechę, której nam brakuje, powinniśmy udawać, że JUŻ ją posiadamy. Nawet nie chodzi o wizualizację i afirmację... po prostu wymyśl siebie z tą cechą, postaw jako wzór i dąż do tego. Bądź taki aż sam uwierzysz, że taki jesteś.

4. KONFRONTUJ SIĘ Z LĘKIEM NA KAŻDYM KROKU - jeśli już znajdziesz to, co naprawa Cię strachem najbardziej, wiesz co robić. Generuj sytuacje napawające Cię lękiem, wywołuj je, podejmuj nowe wyzwania. Jeśli będziesz unikał tych sytuacji, osób, lęk będzie się tylko pogłębiał. Jeśli będziesz prowokował sytuacje, w których będziesz mógł działać, po jakimś czasie się na nie uodpornisz.

Rozwinięcie powyższych porad znajdziecie w książce Briana Tracy Nie tłumacz się, działaj!. Znalazłam tam również ciekawy raport, który przyda się nie tylko w walce z nieśmiałością, ale w walce z jakimkolwiek celem w życiu.

RAPORT NA WYPADEK KATASTROFY

• Jasno zdefiniuj swoją troskę. Zastanów się o co się martwisz i czego się właściwie obawiasz? Jaka to sytuacja, okoliczność, zdarzenie?
• Co najgorsze mogłoby się zdarzyć, gdyby taka sytuacja miała miejsce? Czy straciłbyś pieniądze, pracę, szacunek, bliskie osoby? Jak by to wpłynęło na Ciebie? Czy byłby to koniec świata..? Najgorsza rzecz. W większości przypadków to najgorsze wcale nie oznacza katastrofy, tylko chwilowy dyskomfort, coś co w porównaniu z innymi rzeczami jest mało znaczącym epizodem.
• Bądź gotów zaakceptować możliwie najgorszy scenariusz. Stało się. Spójrzmy prawdzie w oczy... i tak z tego wyjdziesz. Wyobraź sobie działania, które byś podjął, żeby zniwelować negatywne skutki tej "katastrofy". Wiele stresów bierze się z tego, że nie dopuszczamy najgorszego scenariusza, boimy się go, nawet nie chcemy go sobie wyobrazić. Ale zrób to, zobacz co się stanie.
• Zacznij zapobiegać najgorszemu. Przed podjęciem działania zrób wszystko, żeby zapobiec tej umownej "katastrofie", bo przecież mimo że byś ją zaakceptował, to wcale jej nie chcesz. Zaangażuj się w to całkowicie, przecież to w trakcie przygotowań rozstrzyga się powodzenie większości działań. To dzięki przygotowaniu zapracujesz na sukces, osiągniesz pewność siebie i zminimalizujesz ryzyko niepowodzenia.

* Kopalnią wiedzy na temat nieśmiałości jest książka "Nieśmiałość" Philipa Zimbardo i będzie ona ciekawa nie tylko dla osób nieśmiałych, ale dla tych, którzy po prostu interesują się psychologią.

Jak widać nieśmiałość, to nie nieuleczalna choroba! A jak Wy się z nią zmagacie? Dajecie sobie z nią radę, pokochaliście ją, zaakceptowaliście czy nadal walczycie? A może jesteście daredevilami i nie dla Was takie wskazówki? Nieśmiałość absolutnie nie jest czymś złym, jednak kiedy zaczyna przeszkadzać właścicielowi, to można się jej zgrabnie pozbyć. Trzeba dużo wytrwałości i odwagi, ale rezultaty przechodzą najśmielsze oczekiwania!

Jak zwykle zapraszam Was na moją stronę na Facebooku, jeśli jesteście ciekawi co u mnie. A już niedługo post o tym jak ja walczyłam z moim strachem, czyli ja vs. wystąpienia publiczne. Jeśli macie podobne strachy, to myślę, że mam dla Was kilka podpowiedzi!